બુધવારે પૂર્ણ થયેલી બે દિવસની G7 વિદેશ મંત્રીઓની બેઠક / X@DrSJaishankar

કેનેડાના જી-૨૦ પ્રેસિડન્સીનું અંતિમ પ્રદર્શન - વિદેશ મંત્રીઓની બેઠક - યજમાનોની અપેક્ષાઓ કરતાં વધુ સફળ રહ્યું અને તેમાં કોઈ તકનીકી ખામી વિના યોજાયું, પરંતુ તેમાં ટેરિફ અને વેપાર સંબંધિત કેટલાક પ્રશ્નોના જવાબ અધરતાલ રહી ગયા.

વિદેશ મંત્રી અનિતા આનંદે જી-૭ સભ્ય દેશો તેમજ ભારત સહિત આઠ અન્ય આઉટરીચ દેશોના એક ડઝનથી વધુ વિદેશ મંત્રીઓનું ઉષ્માભર્યું સ્વાગત કર્યું હતું.

તેમણે તમામ આવેલા વિદેશ મંત્રીઓ સાથે એકલ-એકલની બેઠકો પણ યોજી હતી. જોકે, નાયગ્રા વિસ્તારમાં યોજાયેલી જી-૭ વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકના બીજા અને અંતિમ દિવસે અમેરિકાના વિદેશ સચિવ માર્કો રુબિયો સાથેની તેમની બેઠકમાં ટેરિફ અને વેપારના મુદ્દાને બાજુએ મૂકી દેવાથી તેઓ થોડી મુશ્કેલીમાં મુકાયા હતા.

મંત્રી આનંદ અને સચિવ રુબિયોએ કેનેડા-અમેરિકા વચ્ચેના મજબૂત ભાગીદારી તેમજ ઇન્ડો-પેસિફિક વિસ્તારમાં સ્થિરતા, રશિયાના યુક્રેન પરના આક્રમણ, મધ્ય પૂર્વમાં શાંતિ અને સુરક્ષા તેમજ હૈતીના સંકટ સહિતના વૈશ્વિક પડકારો પર સહકારની ચર્ચા કરી હતી, પરંતુ ગત મહિને અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ઓટાવા સાથેની વાટાઘાટો અચાનક રદ કરી દીધા બાદ દ્વિપક્ષીય વેપાર સંબંધોમાં આવેલા મોટા વિઘ્ન વિશે વાતચીત થઈ નહોતી.

આ બે પડોશી દેશો કેનેડિયન માલ પર ટ્રમ્પના સંરક્ષણવાદી ટેરિફ ઘટાડવા માટે સમજૂતી કરવાના પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા.

બેઠક પછીની પત્રકાર પરિષદમાં રુબિયો સાથેની ૪૦ મિનિટની બેઠકમાં વેપારના મુદ્દાને બાજુએ મૂકવા અંગેના પ્રશ્નનો સામનો કરવો પડ્યો ત્યારે મંત્રી આનંદે તેનો બચાવ કરતાં કહ્યું કે વેપારની વાટાઘાટો તેમના સહકર્મી ડોમિનિક લેબ્લેન્કને સોંપેલી છે.

ભારતીય વિદેશ મંત્રી સુબ્રમણ્યમ જયશંકરે સમિટની બાજુએ રુબિયો સાથેની બેઠકમાં વેપારની ચર્ચા કરી શક્યા તો તેઓ શા માટે નહીં? એવા પ્રશ્નથી તેઓ વધુ ખીજાયા હતા.

“હું મારા સહકર્મીઓના પોર્ટફોલિયોનું સન્માન કરું છું, જેમાં ડોમિનિક લેબ્લેન્કનો સમાવેશ થાય છે - જેમની ભૂમિકા કેનેડા-અમેરિકા વેપારને આવરી લે છે,” એમ તેમણે જવાબ આપ્યો હતો.

તેમણે જણાવ્યું કે તેમનું કામ યુક્રેનથી લઈને મધ્ય પૂર્વ અને આર્કટિક સુધીના અન્ય મુદ્દાઓ પર અમેરિકા સાથે સંબંધો મજબૂત કરવાનું છે.

મંત્રી અને સચિવે ઉત્તર અમેરિકી આર્કટિકની સુરક્ષા માટે રાષ્ટ્રીય તેમજ સંયુક્ત પ્રયાસોની પણ ચર્ચા કરી હતી. બંને મંત્રીઓએ સહિયારી સુરક્ષા અને વિદેશ નીતિના પ્રાથમિકતાઓને આગળ વધારવા નજીકના સહકારને ચાલુ રાખવા પર સંમતિ દર્શાવી હતી.

“અમેરિકાના ગલ્ફથી પેસિફિક સુધી, સલામત અને ખુલ્લા જળમાર્ગો અમેરિકી અર્થતંત્રની કરોડરજ્જુ છે, જે અમેરિકી ઉત્પાદનોને વિશ્વના બજારો સુધી પહોંચાડે છે. આજે જી-૭ ભાગીદારો સાથે અમેરિકાના સમુદ્રી સુરક્ષા વધારવાના પ્રયાસોને ટેકો આપવા વધુ સંકલન અંગે મહત્વની ચર્ચા કરી હતી.”

માર્કો રુબિયોએ પોતાના એક્સ હેન્ડલ પર જણાવ્યું કે, “કેનેડિયન વિદેશ મંત્રી સાથે મુલાકાત કરી અને હૈતીમાં સુરક્ષા પરિસ્થિતિ સુધારવા, મધ્ય પૂર્વમાં યુદ્ધવિરામ જાળવવા અને મુક્ત ઇન્ડો-પેસિફિક જાળવવા માટે અમેરિકા-કેનેડા સંકલનને આગળ વધાર્યું.”

જ્યારે ભારતીય વિદેશ મંત્રીએ રુબિયો સાથેની મુલાકાત વિશે જણાવ્યું કે, “@SecRubio સાથે મળીને સારું લાગ્યું. દિલ્હીમાં થયેલા વિસ્ફોટમાં જીવ ગુમાવનારાઓ પર તેમની સંવેદના માટે આભાર. અમારા દ્વિપક્ષીય સંબંધો, ખાસ કરીને વેપાર અને સપ્લાય ચેઇન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને ચર્ચા કરી. યુક્રેન સંઘર્ષ, મધ્ય પૂર્વ/પશ્ચિમ એશિયાની પરિસ્થિતિ અને ઇન્ડો-પેસિફિક પર મતોનું આદાન-પ્રદાન કર્યું.”

જયશંકરે ઊર્જા સુરક્ષા અને ક્રિટિકલ મિનરલ્સ પરના આઉટરીચ સેશનમાં ભાગ લીધો અને ભારતનો દૃષ્ટિકોણ રજૂ કર્યો. બંને મુદ્દાઓ પર નિર્ભરતા ઘટાડવા, પૂર્વાનુમાન વધારવા અને સ્થિતિસ્થાપકતા બાંધવા માટેની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. વૈશ્વિક સહકાર જ એકમાત્ર માર્ગ છે. વૈશ્વિક સપ્લાયમાં અનિશ્ચિતતા અને બજારની મર્યાદાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો. વધુ નીતિ પરામર્શ અને સંકલન ઉપયોગી છે. મુખ્ય મુદ્દો એ છે કે તેને જમીન પર ઉતારવું. આ બાબતે ભારત આંતરરાષ્ટ્રીય ભાગીદારો સાથે રચનાત્મક રીતે કામ કરવા તૈયાર છે.

જયશંકરે જર્મની, બ્રિટન, બ્રાઝિલ, ફ્રાન્સ, દક્ષિણ આફ્રિકા, મેક્સિકો, સાઉદી અરેબિયા અને યુક્રેનના વિદેશ મંત્રીઓ તેમજ યુરોપિયન યુનિયનના પ્રતિનિધિઓ સાથે પણ મુલાકાત કરી હતી.

અનિતા આનંદે જી-૭ વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકના અંતિમ દિવસે યુક્રેનના વિદેશ મંત્રી આન્દ્રી સિબિહા સાથે મુલાકાત કરી હતી. તેમણે યુક્રેનના આર્થિક અને શાસન સુધારાઓ તેમજ યુક્રેનીયન બાળકોના વાપસી માટેના આંતરરાષ્ટ્રીય ગઠબંધનના કાર્યને આગળ વધારવાના સંયુક્ત પ્રયાસોની ચર્ચા કરી હતી.

મંત્રી આનંદે યુક્રેનની સાર્વભૌમત્વ અને પ્રાદેશિક અખંડિતતા માટે કેનેડાના મજબૂત ટેકાની પુષ્ટિ કરી હતી. તેમણે રશિયા પર પ્રતિબંધો અને અન્ય આર્થિક પગલાં દ્વારા દબાણ વધારવાની કેનેડાની યોજનાઓ તેમજ જી-૭ પ્રેસિડન્સીનો ઉપયોગ કરીને આ પ્રયાસોને મજબૂત કરવાની વાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

મંત્રીઓએ યુક્રેનની સ્થિતિસ્થાપકતા, યુદ્ધ પ્રયાસો અને લાંબા ગાળાના પુનર્ગઠન માટે વ્યૂહાત્મક મહત્વની ઊર્જા સુરક્ષા પર દ્વિપક્ષીય સહકાર વધારવા પર પણ ચર્ચા કરી હતી.

પોતાની બેઠકોના દોરમાં અનિતા આનંદે ઇટાલીના વિદેશ મંત્રી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર મંત્રી એન્ટોનિયો તાજાની સાથે પણ મુલાકાત કરી હતી.

મંત્રી આનંદે યુરોપ માટે સુરક્ષા કાર્યવાહી (SAFE)માં કેનેડાની ભાગીદારીને સંરક્ષણ સહકારની પ્રતિબદ્ધતા તરીકે રજૂ કરી અને દ્વિપક્ષીય સંબંધો વધારવા તેમજ ચાલુ ભૌગોળિક રાજકીય પડકારોનો સામનો કરવાના માર્ગોની ચર્ચા કરી હતી.

બંને મંત્રીઓએ સંમતિ દર્શાવી કે વેપાર વિવિધીકરણ આર્થિક સ્થિતિસ્થાપકતા મજબૂત કરે છે અને બંને દેશોના વેપારીઓ માટે નવી તકો સર્જે છે. તેમણે કેનેડા અને ઇટાલી વચ્ચે દ્વિપક્ષીય તેમજ વેપાર સંબંધોને વધુ મજબૂત કરવાની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી.

મંત્રી આનંદે જણાવ્યું કે તેઓ નવા વર્ષમાં ઇટાલીની મુલાકાત લઈને બંને દેશો વચ્ચેની મજબૂત ભાગીદારીને આગળ વધારવા આતુર છે.

અનિતા આનંદે ફ્રાન્સના યુરોપ અને વિદેશ મંત્રી જીન-નોએલ બેરો સાથે પણ મુલાકાત કરી હતી.

મંત્રીઓએ આજની દુનિયાના પડકારોનો સામનો કરવા સંરક્ષણ અને વેપાર સંબંધોના મહત્વ પર ચર્ચા કરી, જેમાં ઔદ્યોગિક સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવું સહિત. ખાસ કરીને, તેમણે ટ્રાન્સએટલાન્ટિક સુરક્ષા મજબૂત કરવા, સંરક્ષણ સહકાર ગાઢ કરવા અને યુરોપિયન યુનિયન સાથે ભાગીદારીમાં વેપાર સંબંધો વિસ્તારવાના સંયુક્ત પ્રયાસો પર ભાર મૂક્યો હતો.

મંત્રી આનંદ અને મંત્રી બેરોએ યુક્રેન માટેના અડગ ટેકા અને મધ્ય પૂર્વમાં શાંતિ આગળ વધારવાની પ્રતિબદ્ધતાની પુષ્ટિ કરી હતી.

બંને મંત્રીઓએ સંમતિ દર્શાવી કે કેનેડા અને ફ્રાન્સ વચ્ચે ક્રિટિકલ મિનરલ્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં વધુ સહકારની મોટી સંભાવના છે. તેમણે ફ્રાન્સની આગામી જી-૭ પ્રેસિડન્સી માટેની ચાલુ પ્રાથમિકતાઓની પણ ચર્ચા કરી હતી.