ADVERTISEMENTs
-10”-x-5.jpg)
ਭਾਰਤੀ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਬ੍ਰੇਨ ਡ੍ਰੇਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ: ਮੰਤਰੀ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟਸ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣਾ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ
-
ਪ੍ਰਨਵੀ ਸ਼ਰਮਾ - Wed, 27, Aug 2025
- 10:09 EDT
- 4
 (1).jpg)
Representative Image / courtesy photo
ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 21 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੱਡਾ “ਬ੍ਰੇਨ ਡ੍ਰੇਨ” ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕੇ।
ਸਿੰਘ ਦਾ ਇਹ ਜਵਾਬ ਭਾਰਤੀ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਇਆ। ਅਮਰੀਕੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ 2016 ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2003 ਤੋਂ 2013 ਦਰਮਿਆਨ 85 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਰਕਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਇਮੀਗ੍ਰੈਂਟ ਸਮੂਹ ਬਣ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ।
ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣਾ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਰੁਝਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੁਨਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ “ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਬ੍ਰੇਨ ਡ੍ਰੇਨ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕੇ।”
ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 550 ਖੋਜਕਰਤਾ ਰਾਮਾਨੁਜਨ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਹੇਠ ਵਾਪਸ ਆਏ ਹਨ, ਜਦਕਿ 2007 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 627 ਵਿਗਿਆਨੀ ਡੀਬੀਟੀ ਰਾਮਲਿੰਗਸਵਾਮੀ ਰੀ-ਐਂਟਰੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਹੋਰ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਸਰਕਾਰ- ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰਿਸਰਚ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ–ਰਾਮਾਨੁਜਨ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ, ਡੀਬੀਟੀ ਰਾਮਲਿੰਗਸਵਾਮੀ ਰੀ-ਐਂਟਰੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ, ਡੀਐਸਟੀ–ਇੰਸਪਾਇਰ ਫੈਕਲਟੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਵਿਦੇਸ਼ੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।”
ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਲਈ ਫ਼ਲੈਕਸਿਬਲ ਕਾਂਪਲੀਮੈਂਟਿੰਗ ਸਕੀਮ ਅਤੇ ਪਰਫ਼ਾਰਮੈਂਸ ਰਿਲੇਟਿਡ ਇਨਸੈਂਟਿਵ ਸਕੀਮ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਐੱਸ.ਐੱਡ.ਟੀ. ਇਨਫ੍ਰਾਸਟਰਕਚਰ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਫੰਡ ਫਾਰ ਇੰਪਰੂਵਮੈਂਟ ਆਫ਼ ਐੱਸ.ਐੱਡ.ਟੀ. ਇਨਫ੍ਰਾਸਟਰਕਚਰ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੰਤਰੀ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਆਈਆਈਟੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟਡਾਕਟੋਰਲ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕਈ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਜਿਵੇਂ ANRF–ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੋਸਟਡਾਕਟੋਰਲ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ, CSIR–ਪੋਸਟਡਾਕਟੋਰਲ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ, ਬਾਇਓਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਪੋਸਟਡਾਕਟੋਰਲ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਆਦਿ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
Related
 (1).png)
.png)
.png)
ADVERTISEMENT
ADVERTISEMENT
ADVERTISEMENT
E Paper
ADVERTISEMENT
.jpg)
Video
Comments
Start the conversation
Become a member of New India Abroad to start commenting.
Sign Up Now
Already have an account? Login