ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਹੜ੍ਹ / ਸਟਾਫ਼ ਪੱਤਰਕਾਰ

ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ: 55 ਮੌਤਾਂ, ਲਗਭਗ 1.92 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਫਸਲ ਬਰਬਾਦ
——
ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ, ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ
—-
ਸਟਾਫ਼ ਪੱਤਰਕਾਰ
—-

ਪੰਜਾਬ 1988 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਤੋਂ 55 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ 1.75 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਸਲਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਕਈ ਸਿੱਖ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਨੌਜਵਾਨ, ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਸੈਲੀਬ੍ਰਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਦੁੱਖ ਦੀ ਕੜੀ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੀ ਹੜ੍ਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਈਆਂ। 

ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣੀ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਇਲਾਕੇ ਮੇਵਾਤ ਵਿਚਲੇ ਸਥਾਨਕ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਪੀੜਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਲਈ ਰਾਹਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ-ਘਰ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ। ਮੇਵਾਤ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਰਾਸ਼ਨ, ਕੱਪੜੇ, ਮੱਛਰਦਾਨੀਆਂ, ਦਵਾਈਆਂ, ਸਾਫ਼ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਚਾਰਾ ਨਾਲ ਭਰੇ ਟਰੱਕ ਭੇਜੇ ਗਏ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੜੀ ਖਰੀਫ਼ (ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ) ਫਸਲ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਰਾਬੀ ਬੀਜਣ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਪਰਤ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਵਗਾ ਲੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 1.92 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੜੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ, ਪਟਿਆਲਾ, ਕਪੂਰਥਲਾ ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਹਨ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਡੀ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਸਮਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖਰੀਫ਼ ਫਸਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ), ਕਪਾਹ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕਾਸ਼ਤਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ 42.4 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 35.80 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ‘ਤੇ ਅਨਾਜ, ਪੈਡੀ, ਕਣਕ, ਗੰਨੇ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਵਰਗੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਬਾਕੀ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਗਰੋ-ਫਾਰੈਸਟਰੀ) ਹਨ। ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫੁੱਲ, ਮਸਾਲੇ, ਔਸ਼ਧੀ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਪੌਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

"ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅੰਦਾਜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਕੁੱਲ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਈ ਫਸਲ ਵਿੱਚੋਂ 85% ਪੈਡੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 10% ਕਪਾਹ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਗਬਾਨੀ, ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ," ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਉਥੇ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਬਾਰੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮਿਲਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮੋਗਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮੋਗਾ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਦੇ ਅਧੀਨ 152 ਘਰ ਨੁਕਸਾਨਗ੍ਰਸਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਟਾਲਾ (15 ਘਰ) ਅਤੇ ਅਬੋਹਰ (10 ਘਰ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਲਗਭਗ 210 ਕਿ.ਮੀ. ਸੜਕਾਂ ਨੁਕਸਾਨਗ੍ਰਸਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸੂਬੇ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 467 ਕਿ.ਮੀ. ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪਟਿਆਲਾ, ਜਲੰਧਰ, ਬਠਿੰਡਾ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨੀਚਲੇ ਇਲਾਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਹਾਲੀਆ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਵਵਸਥਾ 'ਤੇ ਵੀ ਭਾਰੀ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟ ਪਾਵਰ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਿਟਡ (PSPCL) ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅੰਦਾਜੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲਗਭਗ 102.58 ਕਰੋੜ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ।

ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਅੱਪਰ ਬਿਆਸ ਡਾਈਵਰਜ਼ਨ ਚੈਨਲ (UBDC) ਹਾਈਡਲ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਕੀਮਤ 62.5 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹੈ।

PSPCL ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, 2,322 ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਸ਼ਨ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ ਨੁਕਸਾਨਗ੍ਰਸਤ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 23.22 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 7,114 ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਖੰਭੇ ਵੀ ਹੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਗ ਗਏ ਜਾਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ 3.56 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। PSPCL ਦੀ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਤਰੀ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨੂੰ ਵੀ 2.61 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਸ ਸੰਕਟ ਭਰੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਏ। ਸੋਨੂ ਸੂਦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਰਨ ਔਜਲਾ ਤੱਕ, ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਰਾਹਤ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਐਕਟਰ ਸ਼ਾਹ ਰੁਖ਼ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਮੀਰ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ ਲਈ 1500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਹਤ ਕਿੱਟਾਂ ਵੰਡੀਆਂ।

SRK ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਲਮਾਨ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਵੀ ਬਿਗ ਬੌਸ 19 ਦੇ ਵੀਕਐਂਡ ਐਪੀਸੋਡ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: “ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਤਰਫੋ ਜੋ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਰਾਹਤ ਫੰਡ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਾਇਕ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਆਪਸੀ ਰੰਜਿਸ਼ਾਂ ਭੁਲਾ ਕੇ ਹਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।” ਖ਼ਬਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, Being Human Foundation ਨੇ ongoing ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਲਈ 5 ਬਚਾਵ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਵੀ ਭੇਜੀਆਂ।

ਜਦੋਂ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਕਹਿਰ ਆਪਣੀ ਚਰਮ ਸੀਮਾ 'ਤੇ ਸੀ, ਤਾਂ ਸਤਿੰਦਰ ਸਰਤਾਜ, ਗਿੱਪੀ ਗਰੇਵਾਲ, ਬੱਬੂ ਮਾਨ, ਰਣਜੀਤ ਬਾਵਾ ਅਤੇ ਸੁਨੰਦਾ ਸ਼ਰਮਾ ਵਰਗੇ ਕਈ ਗਾਇਕਾਂ ਨੇ ਬਚਾਵ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਕੇ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।