કેનેડિયન ડોલર કોઈન(પ્રતીકાત્મક તસ્વીર) / REUTERS/Mark Blinch/File Photo

ભૂતપૂર્વ નાયબ વડાપ્રધાન અને નાણામંત્રી ક્રિસ્ટીના (ક્રિસ્ટિયા) એલેક્ઝાન્ડ્રા ફ્રીલેન્ડે નવા નાણામંત્રી ફ્રાન્સોઈ-ફિલિપ શેમ્પેન દ્વારા નવી લિબરલ સરકાર હેઠળ માર્ક કાર્નીના નેતૃત્વમાં પ્રથમ ફેડરલ બજેટ 4 નવેમ્બરે રજૂ થશે તેવી જાહેરાત થયાના કલાકોમાં જ ફેડરલ રાજકારણમાંથી બહાર નીકળવાની જાહેરાત કરી.

દિવસની શરૂઆતમાં, ક્રિસ્ટિયા ફ્રીલેન્ડે ફેડરલ રાજકારણમાંથી નિવૃત્તિની જાહેરાત કરી, કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપવાની અને ફરીથી ચૂંટણી નહીં લડવાની પુષ્ટિ કરી. તેમણે મતદારોને લખેલા પત્રમાં ગ્રેટર ટોરોન્ટો એરિયાના યુનિવર્સિટી–રોઝડેલ રાઇડિંગનું પાંચ ટર્મ સુધી પ્રતિનિધિત્વ કરવા બદલ આભાર વ્યક્ત કર્યો. તેમણે વડાપ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડો અને માર્ક કાર્ની, સાથીદારો, સ્ટાફ અને પરિવારનો સમર્થન બદલ આભાર માન્યો.

ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં, જ્યારે તેમણે જસ્ટિન ટ્રુડોની લિબરલ સરકાર હેઠળ નાણાકીય અહેવાલ રજૂ કરવાનો હતો, ત્યારે તેમના રાજીનામાએ રાજકીય વર્તુળોમાં હલચલ મચાવી હતી. તેમણે ત્યારે નાયબ વડાપ્રધાન અને નાણામંત્રી બંને પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું હતું. જસ્ટિન ટ્રુડોના રાજીનામા બાદ તેમણે લિબરલ સરકારના નેતૃત્વ માટે ચૂંટણી લડી, પરંતુ હાલના વડાપ્રધાન માર્ક કાર્ની સામે હારી ગયા. તેમણે 28 એપ્રિલની ફેડરલ ચૂંટણીમાં ભાગ લીધો અને આરામદાયક જીત હાંસલ કરી.

રસપ્રદ રીતે, વિપક્ષના નેતા પિયરે પોઈલીવરે, 28 એપ્રિલની ચૂંટણીમાં હાર્યા બાદ, આલ્બર્ટામાંથી પેટાચૂંટણી જીતીને હાઉસ ઓફ કોમન્સમાં પ્રવેશ કર્યો, જ્યારે ક્રિસ્ટિયા ફ્રીલેન્ડે ફેડરલ રાજકારણ છોડવાનો નિર્ણય જાહેર કર્યો. ખાસ વાત એ છે કે તેમને યુક્રેન માટે આંતરરાષ્ટ્રીય દૂત તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે અને તે યુક્રેનના પુનર્નિર્માણમાં મદદ કરશે.

જસ્ટિન ટ્રુડોના કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપ્યા બાદ, ભારતીય મૂળના લિબરલ એમપી ચંદ્ર આર્યાએ સૌપ્રથમ ક્રિસ્ટિયા ફ્રીલેન્ડનું નામ વડાપ્રધાન પદ માટે સૂચવ્યું હતું. રસપ્રદ રીતે, તેઓ પોતે પાર્ટી નેતૃત્વની રેસમાં પ્રથમ ઉમેદવાર બન્યા, પરંતુ પાર્ટી હાઈકમાન્ડે તેમની ઉમેદવારી નકારી. ત્યારબાદ, ઓટાવાના નેપિયન રાઇડિંગમાંથી લિબરલ ઉમેદવાર તરીકેની તેમની નામાંકન પણ નકારવામાં આવી. તેના બદલે, વડાપ્રધાન માર્ક કાર્નીએ ત્યાંથી સફળતાપૂર્વક ચૂંટણી લડી. આ બધું એક સંયોગ હોઈ શકે, પરંતુ હાલના હાઉસ ઓફ કોમન્સમાં ચંદ્ર આર્યા અને ક્રિસ્ટિયા ફ્રીલેન્ડ બંનેની ગેરહાજરી નોંધપાત્ર છે.

ફ્રીલેન્ડે તેમના કાર્યકાળ દરમિયાનની મુખ્ય સિદ્ધિઓ હાઈલાઈટ કરી, જેમાં યુરોપ સાથે વેપાર વાટાઘાટો, NAFTAનું પુનર્ગઠન, મહામારી દરમિયાન આર્થિક સુરક્ષા, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં રોકાણો અને યુક્રેન માટે કેનેડાનું સમર્થન શામેલ છે. તેમણે નિર્ણયનું કારણ સમજાવતા જણાવ્યું કે જાહેર પદની જવાબદારીઓ ખૂબ વધી ગઈ છે અને તેઓ પરિવારને વધુ સમય આપવા માંગે છે. તેમણે કેનેડિયનોની સેવા કરવાનો ગર્વ વ્યક્ત કર્યો અને દેશની સ્થિતિસ્થાપકતામાં વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો.

ગયા ડિસેમ્બરમાં રાજીનામું આપતી વખતે, તેમણે પોતાની સરકારના આર્થિક સંચાલન અને "ખર્ચાળ રાજકીય યુક્તિઓ"ની ટીકા કરી હતી. તેમના બહિષ્કારે ટ્રુડો પર રાજીનામું આપવા માટે કોકસનું દબાણ વધાર્યું, જેનાથી નેતૃત્વની રેસ શરૂ થઈ, જેમાં તેઓ લડ્યા, પરંતુ આખરે માર્ક કાર્ની નેતા બન્યા. લિબરલ્સે એપ્રિલની ચૂંટણીમાં કન્ઝર્વેટિવ્સથી 20 પોઈન્ટ પાછળ રહીને પુનરાગમન કર્યું.

ફ્રીલેન્ડે ટ્રમ્પનો રોષ ખેંચ્યો, જેમણે તેમને "ઝેરી" ગણાવ્યા, અને રશિયાએ 2014માં તેમના પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, કેનેડા-યુએસ ટ્રેડ મિનિસ્ટર ડોમિનિક લેબ્લેન્ક ફ્રીલેન્ડની આંતરિક વેપાર જવાબદારીઓ સંભાળશે, અને સરકારી હાઉસ લીડર સ્ટીવ મેકકિનન પરિવહનની જવાબદારી લેશે.

દરમિયાન, નાણામંત્રી ફ્રાન્સોઈ-ફિલિપ શેમ્પેને જાહેરાત કરી કે લિબરલ્સ 4 નવેમ્બરે ફેડરલ બજેટ રજૂ કરશે. વિપક્ષે બજેટમાં વિલંબ બદલ લિબરલ્સની ટીકા કરી છે. સંસદના પુનઃશરૂઆતના પ્રથમ દિવસે પણ, કન્ઝર્વેટિવ્સે હુમલો કર્યો કે બજેટ ઓક્ટોબરના બદલે નવેમ્બરમાં રજૂ થઈ રહ્યું છે.

આ બજેટ વડાપ્રધાન માર્ક કાર્નીના નેતૃત્વ હેઠળ લિબરલ્સનું પ્રથમ બજેટ હશે. શેમ્પેન માટે પણ આ પ્રથમ બજેટ હશે, જેમણે મંગળવારે પ્રશ્નોત્તરી દરમિયાન તારીખ જાહેર કરી. તેમણે આ યોજનાને કેનેડાના ભવિષ્યમાં "પેઢીગત રોકાણ" તરીકે વર્ણવી.

કાર્નીએ બજેટને ખર્ચ ઘટાડવા અને રોકાણ બંનેનું બજેટ ગણાવ્યું, કારણ કે ઓટાવા યુએસ વેપાર અવરોધો સામે કેનેડાની અર્થવ્યવસ્થાને સુરક્ષિત રાખવા માંગે છે. ફેડરલ બજેટ સામાન્ય રીતે વસંતમાં આવે છે, પરંતુ લિબરલ્સે તેને પાનખર સુધી મુલતવી રાખ્યું. લઘુમતી લિબરલ સરકારને પાનખર સત્રમાં બજેટ પસાર કરવા માટે ઓછામાં ઓછી એક અન્ય પાર્ટીના સમર્થનની જરૂર પડશે.

કાર્નીએ એપ્રિલની ચૂંટણી બાદ રક્ષા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર અબજો ડોલરના નવા ખર્ચની જાહેરાત કરી છે. સરકારે જુલાઈથી નીચલા ટેક્સ બ્રેકેટમાં વ્યક્તિગત ટેક્સ દરોમાં એક ટકાનો ઘટાડો કર્યો છે અને જાહેર સેવામાં રોજિંદા ખર્ચને ઘટાડવા માટે ખર્ચની સમીક્ષાની જાહેરાત કરી છે. ઘણા નાણાકીય નિરીક્ષકો પાનખર બજેટમાં ફેડરલ ખાધમાં વધારો થવાની અપેક્ષા રાખે છે. કાર્નીએ ત્રણ વર્ષમાં ઓપરેટિંગ બજેટને સંતુલિત કરવાનું વચન આપ્યું છે, જોકે મૂડી ખર્ચમાં વધારો થવાની અપેક્ષા છે.